موسیقی ما - محمد جواد صحافی: قصد داشتم در نوشتاری دو بخشی به بررسی کنسرت تصویری یاد باد بپردازم، در بخش اول تنها هدفم از نگاشتن نقدی بود بر قیمت نسبتا بالای مجموعه تصویری این کنسرت و تاکید بر این نکته که قیمت فروش این گونه محصولات (و نه صرفا مجموعه یاد باد) بایستی متناسب با قدرت خرید مردم باشد تا همه بتوانند به راحتی از این مجموعه استفاده نموده و از هنر زیبای سیامک آقایی و سایر هنرمندان لذت وافر برند.

اما در بخش دوم هدف دیگری را جدای از نوشتاراولم دنبال می‌کنم، و این بار قصد آن دارم تا ذهن خود را معطوف به تمرکز بر روی کنسرت و اعضای گروه نمایم.

بر این اعتقادم که به فرموده حضرت حافظ «عیب می‌جمله بگفتی هنرش نیز بگوی، نفی حکمت مکن از بهر دل عامی چند» در کنار نقد سازنده بایستی نیمه دیگر لیوان را نیز دید و از محسنات سخن به میان آورد.

سیامک آقایی هنرمندیست که دارای استعدادی بسیارست بالا و نبوغ سرشاری ا زموسیقی اصیل دارد. زمانی که قطعات کوچک ویدئویی از ایشان را در محافل مختلف دیدم که نمونه آن اجرای دخترک ژولیده به همراه بهمن رجبی بود بر تکنیک نوازندگی این هنرمند جوان پی بردم، او چنان از تلمذ در محضر استاد مرحوم مشکاتیان، به خوبی استفاده نمود که هم اکنون استادی به تمام معنا در عرصه نوازندگی سنتور است.

اما درج جمله‌ای قبل از شروع ویدئو و در اولین تراک این کنسرت ذهن مرا به خود مشغول نمود:

«دوستان عزیز؛ خواهش می‌کنم کپی نکنید» نمی‌دانم درک این مطلب برای آنانکه اندکی درک خرید آثار اورجینال را دارند چقدر سخت است، کارمان به جایی رسیده است که بجای مقابله با کپی غیر قانونی و متوسل شدن به ابزار قانون برای جلوگیری از این گونه اعمال، ملتمسانه خواهش می‌کنیم که: «کپی نکنید» تا حقوق هنرمندانمان حفظ گردد. گویا سیامک آقایی نازنین برای جلوگیری از عمل کپی غیر قانونی چاره‌ای جز استفاده از تکنیک مهران مدیری ندیده است. براستی چرا اینگونه است؟ چرا باید برای استفاده از دفاع حق طبیعی و قانونی خود خواهش کنیم؟ درست است که قیمت بالای دی دی وی اجازه خرید این محصول را از بسیاری علاقه مندان سلب نموده است اما این دلیلی نمی‌گردد برای کپی غیر قانونی آن، اگر چند بر این اعتقادم که این دی وی دی در مقایسه با دی وی دی کنسرتهای گران قیمت سایر هنرمندان از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است.

اما دونکته دیگر را لازم به بیان دیدم، اول کیفیت بسیار بالای صوت و تصویر که در نوشتار قبلی‌ام نیز بدان اشاره نموده بودم که این خود نشان از احترام عوامل این کنسرت به مخاطبین دارد. استفاده از یازده دوربین مختلف و فیلمبرداری با کیفیت تصویر اچ دی و صدای دالبی لذت شنیدن این اثر را چندین برابر می‌کند.

و دوم طراحی بسیار چشم نواز و زیبای این کنسرت که در نگاه اول توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، استفاده از شمع‌های متعدد که بیاد مشکاتیان افروخته شده‌اند و برای او روشن گشته‌اند در اولین نگاه، مخاطب را به یاد مشکاتیان انداخته و حسی زیبا به مخاطب انتقال می‌دهد،

در ابتدای این کنسرت سیامک آقایی ارادت خود را به مرحوم مشکاتیان در چند جمله بیان نمود، جملاتی که داغ دل هر هنر دوستی را تازه کرد و آهی از لبان آنکه مشکاتیان را می‌شناخت بر خواست، او در ابتدا از دلبستگی و علاقه وافرش به مشکاتیان سخنانی را بیان نمود و سپس خلقیاتش را مثال زد، از رک گویی‌های مرحوم مشکاتیان و اعتراضات آنمرحوم به نسل امروز گفت و صبر و استقامتش؛ و به راستی که چه نیکو نیز واقعیات را بیان نمود. اما ایکاش بیان می‌نمود رفتار بی‌مروتان و بی‌مهران را در زمان حیاتش که چه مهربانانه بر سر و صورت خود در مرگش می‌کوبیدند، می‌گفت از آنانی که در زمان حیات مشکاتیان حتی تعریفی و تحسینی ازو نکردند اما پس از مرگش چه سوگنامه‌ها که بر وی ننگاشتند. ایکاش می‌گفت حکایت آن پای برهنگان معزا را....

پس از پایان سخنان کوتاه سیامک آقایی عزیز، او به احترام مشکاتیان یک دقیقه سکوت کرد....

بخش اول کنسرت اختصاص داشت به تکنوازی زیبای این هنرمند سنتور نواز که در سه قسمت اجرا گردید، قسمت اول با پیش درآمد «یاد یاران خوش است» آغاز گردید، قطعه بسیار زیبایی که از ساخته‌های سیامک آقایی بود، از ابتدا حزن و اندوه در موسیقی‌اش قابل لمس بود، و همین امر باعث گردید تا فضای سنگینی در موسیقی تا انت‌ها حکفرما شود، فضایی که در عین زیبایی غمی را دل خود نهان داشت اما قسمت دوم چهار مضراب حجاز نام داشت که با زهم این هنرمند جوان ایران زمین هنر نوازندگی و آهنگسازی خود را به رخ بینندگان و دوستداران کشید تا ثابت کند شاگردی لایق برای بزرگی چون مشکاتیان بوده است. سرعت بسیار زیاد مضرابهای این هنرمند جوان آمیخته با ملودیهای زیبا و نو که تعریفی جدید از این ساز را به همراه آورده است نشان دهنده آن است که شاگرد، درس استاد بزرگ خود را بخوبی فراگرفته و آن را اجرا می‌کند. در این دو قسمت سیامک آقایی به زیبایی هر چه تمام‌تر و با خلاقیتی مثال زدنی بخشهایی از قطعات و آثار مرحوم مشکاتیان را در آهنگسازی خود گنجانده و با تلفیقی از موسیقی نوین خود درعین حال که مخاطب را در لذت شنیدن آثارش غرق می‌نماید، آثار جاودان مرحوم مشکاتیان را نیز به مخاطب یاد آور می‌نماید. (به عنوان مثال می‌توان به چهار مضراب سرو ناز که در آلبوم آستان جانان اجرا گردید اشاره نمود)

آخرین قسمت از بخش اول کنسرت اختصاص داشت به اثری با نام شور انگیز از ساخته‌های مرحوم استاد مشکاتیان که با هنر نمایی تمام سیامک آقایی به زیبایی هر چه تمام‌تر اجرا گردید.... استفاده سیامک آقایی از دستگاههای نوا و شور در بیشتر آثارش در این کنسرت به زعم نگارنده، نکته‌ای را در درون خود نهان دارد و آن یاد آوری نوایی آشنا برای مخاطبینی است که بار‌ها آن را شنیده و از آن لذت برده‌اند چون نوا و آستان جانان..

زمانی که بخش آغازین کنسرت به پایان رسید در ذهنم تصور کردم لبخندی را که برلبان مشکاتیان نقش بسته و حکایت از رضایت او دارد؛ تو گویی حضورش را در کنسرت احساس می‌کردم.

بخش دوم نیز با ورود گروه گوشه با همراهی سالار عقیلی و پدرام خاور زمینی آغاز گردید، آغاز گر بخش دوم نیز پیش در آمد نوا بود که سیامک اقایی باز هم در بخشهایی یادی از مشکاتیان و نوا مرکب خوانی نمود، پس از پیش در آمد نوا، نوبت به آواز سالار عقیلی می‌رسد و شروع به خواندن می‌کند:

بنال بلبل اگر با من‌ات سر یاریست

که ما دو عاشق زاریم و کار ما زاریست



در این بخش نیز سیامک آقایی جواب آواز‌ها را به زیبایی با مضرابهای خود داده و نوبت به آواز سالار عقیلی می‌رسد:

در آن زمین که نسیمی وزد ز طره دوست
چه جای دم زدن نافه‌های تاتاریست

یکی از نکات بارز این کنسرت استفاده صحیح و انتخاب آگاهانه اشعار توسط آهنگساز بوده که ذهن مخاطب را از حس و حال حاکم بر فضای روحانی سالن دور نمی‌کند.

تحریرهای زیبا و بی‌نقص سالار عقیلی، زیبایی این کنسرت را بیش از پیش نمود.

خیال زلف تو پختن نه کار هر خامیست
که زیر سلسله رفتن طریق عیاریست

پس از ساز و آواز و در قسمت بعد نوبت به تصنیف «مدامم مست...» می‌رسد که با زهم گروه سه نفره گوشه این قسمت را با زیبایی هر چه تمام‌تر اجرا می‌نمایند.

مدامم مست می‌دارد نسیم جعد گیسویت
خرابم می‌کند هر دم، فریب چشم جادویت

آنچه لازم به بیان آن دیدم آنکه در این کنسرت، سالار عقیلی فرا‌تر از حد انتظار ظاهر گشت، اجرای متفاوت و آوازهای زیبای او را در این اجرا می‌توان یکی از شاهکار‌های این هنرمند دانست، که تاکنون ازو دیده و شنیده‌ایم، اجرای بدون نقص و آواز در اوج و به مدت طولانی ثابت نمود سالار عقیلی هنرمندیست که بر خلاف نظرات برخی منتقدانش دارای قابلیت‌های بسیاری در آواز است و می‌تواند بخوبی از پس ملودیهایی که بایستی در اوج اجرا گردند بر آید.

بخش سوم این کنسرت که در لوح شماره دو قرارگرفته است نیز مجددا با ساز و آواز نهفت (در نوا) آغاز گشته و با شعری از حضرت مولانا با بیانی بسیار زیبا از عقیلی ادامه می‌ابد:

گر جان عاشق دم زند، آتش در این عالم زند
وین عالم بی‌اصل را، چون ذره‌ها بر هم زند

سیامک آقایی در قسمت دوم این بخش شعری از حضرت حافظ را در قالب تصنیفی با عنوان «یاد باد» تقدیم به روح بزرگ پرویز مشکاتیان نموده و بیاد آن مرحوم نواخته است،

یاد باد آنکه زما وقت سفر یاد نکرد
به وداعی دل غمدیده ما شاد نکرد

هنرنمایی مثال زدنی سیامک آقایی و پدرام خاور زمینی در این بخش مثال زدنیست، نقش خاور زمینی اگر چند در این کنسرت به اندازه عقیلی و آقایی پر رنگ نیست اما آنچنان زیبا این نقش را ایفا می‌کند که صدای ساز تنبک را با ملاحت خاصی می‌توان در لابلای تمام تصانیف شنید. خاور زمینی نام چندان آشنایی در میان موسیقی دوستان نیست، چرا که اکثر کارهای او در فستیوال‌های معتبر بین المللی در خارج از کشور انجام گرفته است و در داخل کشور به اندازه خارج، حضوری پر رنگ نداشته است. البته این خود دلیلی است بر توانایی‌های شاگرد استاد بهمن رجبی که توانسته است در کنار نوازندگان بزرگ اروپا حضور یافته و برنامه خود را اجرا نماید.

آنچه در کنسرت یاد باد و سنتور نوازان سیامک آقایی مشاهده نمودم، استفاده او از صدایش می‌باشد که در این کنسرت در مقاطعی به عنوان همراهی کننده صدای سالار عقیلی و در پس زمینه نوای ایشان می‌توان آن را لمس نمود.

بخش پایانی کنسرت نیزپس از ساز و آوازی که با شعری از حضرت مولانا ست اختصاص دارد به قطعه‌ای بسیار جان فزا با نام «نوری ز کجا...» اختصاص دارد

در خرابات مغان نور خدا می‌بینم
این عجب بین که چه نوری ز کجا می‌بینم...

آواز سالار عقیلی و نوازندگی ماهرانه آقایی و خاور زمینی در این بخش نیز همانند سایر بخشهای این کنسرت تحسین بر انگیز و مثال زدنیست.

آقایی در این کنسرت اگر چند از هیچ ساز اصیل دیگری جز تنبک بهره نمی‌برد، اما توانست به خوبی و با تبحر بالای خویش و همکاری اعضای خبره و کار کشته گروه، چونان کنسرتی را اجرا نماید که گوش مخاطب به هیچ وجه به حضور سازی دیگر احساس نیاز ننماید.

بسیاری از اهل موسیقی بر این باور بودند که با غروب مشکاتیان دگر همانند او طلوع نخواهد کرد اگر چند هنوز هم همتایی برای مشکاتیان بزرگ وجود ندارد. اما با مشاهده این کنسرت مطمئن گشتم در آینده‌ای نه چندان دور شاهد ظهور بزرگمردی خواهیم بود که سنتور ایران زمین را جاودانه خواهد کرد؛

درست است که مشکاتیان از می‌انمان رفته است اما شاگردانی تربیت نموده است که اگر اسباب بزرگیشان را مهیا نمایند می‌توانند موسیقی ایران زمین را باری دیگر با حضور خود رنگ و جلایی نو بخشند.

نکته پایانی آنکه اگر چند در بخش اول این نوشتار هزینه بسیار بالای تهیه این ویدئو را نقد نمودم و هنوز هم بر بالا بودن مبلغ آن تاکید دارم لیکن به هنر دوستان عزیز توصیه می‌کنم در حد امکان این اثر راتهیه نموده و از اجرای زیبایی این هنرمندان لذت برده و در این وانفسای تولید آثار فاخر موسیقی و در این دوره خواب آهنگسازانمان، روح و روان خود را با موسیقی حقیقتا فاخر و زیبای سیامک آقایی و یارانش جلایی دگر بخشند