موسیقی ما - در فوریهٔ 2012 وصیت احمد ارتگان، تهیه‌كنندهٔ برجسته موسیقی قرن بیستم ایالات متحده، توسط همسرش انجام شد و 26 میلیون دلار از میراث او به دانشگاه آكسفورد اهدا شد تا هر سال 35 بورسیه تحصیلی به دانشجویان مستعد تعلق بگیرد.

به روایت گاردین، این هدیه سخاوتمندانه‌ترین كار انسانی‌ای بوده كه در تاریخ 900 ساله آكسفورد به آن اهدا شده است كه البته قطعا احمد ارتگان چیزی جز این را نمی‌خواسته. در مقابل این سخاوتمندی بزرگ، دانشگاه آكسفورد هم چندی پیش كتاب «آخرین سلطان» نوشته رابرت گرینفیلد را منتشر كرد، كتابی كه این مرد هنردوست بزرگ را به تصویر می‌كشد. این كتاب عصاره حرفه و زندگی احمد ارتگانی را به تصویر می‌كشد كه حدود شش دهه راه را برای هنرمندان زن و مرد دنیای موسیقی هموار می‌كرد.

وقتی راجع به كسانی كه در پشت‌پرده سن‌های موسیقی فعالیت می‌كردند صحبت می‌شود، همیشه این سه اسم را به خاطر می‌آوریم: كلایو دیویس، مو استین و احمد ارتگان.

در 29 اكتبر سال 2006 احمد ارتگان در 83 سالگی در كنسرت رولینگ استونز كه قرار بود در سالن تئاتر بیكن برگزار شود، شركت كرد؛ همان كنسرت مشهوری كه مارتین اسكورسیزی با فیلم‌برداری از آن مستند - كنسرت «نوری بیفروز» را ساخت. قبل از آغاز كنسرت، ارتگان در قسمت وی‌آی‌پی كنسرت قرارگرفت اما لحظاتی بعد از هوش رفت و سرش به زمین بتنی برخورد كرد. او به سرعت به بیمارستان برده شد. با اینكه در ابتدا وضعیت سلامت ارتگان به ثبات رسید اما به زودی حالش به وخامت كشید. اعلام خبر درگذشت او توسط گیتاریست لدزپلین، جیمی پیج، در «رد میوزیك هال آو فیم لندن» صورت گرفت. ارتگان برای مدتی به كما رفت و در 14 دسامبر در حالی كه خانواده‌اش كنار او بودند، در بیمارستان درگذشت. او در 18 دسامبر در استانبول به خاك سپرده شد.

آنچه ارتگان با گروه‌هایی نظیر كریم، لدزپلین، رولینگ استونز، جنسیس و هنرمندانی نظیر فیل كالینز به دست آورد، زبانزد است و باعث شهرت اوست اما كار او با موزیسین‌هایی نظیر ری چارلز، روث براون، ارتا فرنكلین و بن ‌ای كینگ نشان واضحی است از بینش او نسبت به موسیقی پاپ و افقی كه او برای موسیقی پاپ در نظر گرفته بود؛ افقی كه چندان میسر نشد. خیلی‌ها می‌گویند ارتگان نخستین كسی بود كه در سال 1935 (در 13 سالگی) از الا فیتزجرالد امضایش را تقاضا كرد. اما او به اندازه كافی زندگی كرد تا با اعضای گروهی مثل «كید راك» یا «پاملا اندرسون» هم برخورد داشته باشد!

بنا به روایت نیویورك تایمز، او در سال 2006 در 83 سالگی درحالی كه هنوز مشغول به راك بود، (هنوز با موسیقی درگیر بود) درگذشت. در واقع او در پشت استیج یكی از كنسرت‌های رولینگ استونز در منهتن از حال رفت و درگذشت.

ارتگان همه‌چیز را با هم داشت یعنی زمان مناسب، سلیقه خوب و شانس، بنابراین برخلاف اكثر تولید‌كنندگان در صنعت موسیقی، او حقیقتا چیزی را كه می‌ساخت، دوست داشت و اتفاقا آن را درك می‌كرد.  نویسنده (گرینفیلد) در كتابش نقل می‌كند كه بهترین و دوست‌داشتنی‌ترین خاطره من از زندگی ارتگان زمانی است كه قرار بود با هنرمندی در بلایمی (Blimey) اجرا داشته باشد. من به انگلیس رفته بودم. وقتی او به محل برگزاری رسید و به پشت صحنه رفت، جمعیت زیادی دیده می‌شدند كه دور یك مرد ایستاده بودند؛ چیزی كه خیلی زیاد در این صنعت یا تجارت (درباره تهیه‌كنندگان) دیده نمی‌شود. و درست در وسط آنها احمد ارتگان ایستاده بود و قاعدتا همه توجه اطرافیان را به خود جلب كرده بود؛ چیزی كه همیشه درباره او صادق بود. البته او خود چنین توجهی را می‌طلبید زیرا این‌طور بود كه می‌توانست حرفه‌اش را پیش برد.

خیلی از ما كه ارتگان را می‌شناسیم تنها با اهمیت او در اواخر دهه 1950 میلادی آشنا هستیم اما این كتاب آشكار می‌سازد كه این مرد چطور نقش مهم و كم‌نظیری را در كل موسیقی امریكایی برعهده دارد اما معروف‌ترین ویژگی ارتگان سلیقه خاص و خوب او در موسیقی است و اكثرا او را با این ویژگی یاد می‌كنند.

نكته مهم دیگری كه در این كتاب درباره آن اطلاعات كسب می‌كنیم، اتفاقاتی است كه در پشت‌صحنه‌های موسیقی می‌افتد؛ مانورهای ارتگان در رقابت با دیگر تولید‌كنندگان، مذاكرات و تكنیك‌های او برای ساخت كارهایی كه از هنرمندان‌شان ستارگانی می‌ساختند. البته چیزی كه حقیقت دارد این است كه در آن زمان ركورد موسیقی یك بیزینس واقعی بوده است.

احمد ارتگان متولد 31 جولای 1923، درگذشته به سال 2006، موزیسین و بیزینسمن تركی- امریكایی است كه بیشتر به خاطر بنیانگذاری و ریاست «آتلانتیك ركورد» شناخته شده و معروف است. همچنین بسیاری او را كاشف هنرمندانی نظیر ری چارلز، اریك كلاپتون، فیل كالینز و گروه‌هایی مثل رولینگ استونز، جنسیس، لدزپلین و... می‌شناسند. (همین بس كه گروه افسانه‌یی لدزپلین پس از منحل شدن به خاطر مرگ نوازنده درامزشان تنها یك‌بار دیگر، 30 سال بعد از این واقعه، در كنار هم روی صحنه رفتند، آن هم در گرامیداشت احمد ارتگان در سال 2007). ارتگان همچنین در حوزه موسیقی بلوز كلاسیك و پاپ كار كرده است و ریاست راك‌اندرول هال آو فیم (تالار افتخارات راك‌اندرول) و همچنین موزه این تالار را برعهده داشته است. همچنین او با عنوان «یكی از برترین چهره‌های صنعت موسیقی مدرن» شناخته می‌شود.

ارتگان در استانبول در یك خانواده ترك به دنیا آمد، احمد و خانواده‌اش در سال 1935 به همراه پدرش منیر ارتگان كه نخستین سفیر جمهوری جدید تركیه به امریكا بود، به واشنگتن نقل مكان كردند. احمد در 9 سالگی توسط برادر بزرگ‌ترش، نساحی، با موسیقی جز آشنا شد بدین‌ترتیب كه نساحی او را به كنسرت هنرمندانی مثل دوك الینگتون و كب كلووی در لندن برد. در 14 سالگی مادرش برای او ماشین ركوردی خرید كه با آن آهنگسازی می‌كرد و به موسیقی بی‌كلام آن ترانه اضافه می‌كرد. همچنین دو برادر به خرید و جمع‌آوری آثار جز و بلوز مشغول شدند به نحوی كه بیش از 15 هزار نسخه از این آثار را جمع‌آوری كرده بودند. آنها با هنرمندانی نظیر دوك الینگتون، لنا هورن و جلی رول مورتن آشنا شدند. آنها همچنین به دنبال موسیقی گوش كردن به نیواورلئان و هارلم سفر كردند تا بیشتر بدانند و بیاموزند.

بعد در سال 1944 منیر ارتگان درگذشت و احمد از كالج سنت‌جان فارغ‌التحصیل شد. كمی بعد خانواده به تركیه بازگشتند اما احمد به همراه برادرش در امریكا ماندند. احمد در واشنگتن ماند و تصمیم گرفت به عنوان یك رشته تكمیلی وارد كار ركورد موسیقی شود تا كمكی برای گذراندن دوران دانشگاهش هم باشد.

منبع: روزنامهٔ اعتماد